Μεγάλη Πέμπτη: Ημέρα του Μυστικού Δείπνου και της Θυσίας

 

Η Μεγάλη Πέμπτη αποτελεί μία από τις πιο συγκλονιστικές ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας, με βαθύ θεολογικό και συγκινησιακό φορτίο. Είναι αφιερωμένη στη μνήμη τεσσάρων σημαντικών γεγονότων:

1. Ο Ιερός Νιπτήρας – Ο Ιησούς πλένει τα πόδια των μαθητών Του, δίνοντας το παράδειγμα της ταπεινοφροσύνης και της διακονίας.
2. Ο Μυστικός Δείπνος – Η καθιέρωση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας.
3. Η Προσευχή στον Κήπο της Γεσθημανή – Η αγωνία του Ιησού λίγο πριν τη σύλληψή Του.
4. Η Προδοσία του Ιούδα και η σύλληψη του Χριστού.

Το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης τελείται η κατανυκτική ακολουθία των Δώδεκα Ευαγγελίων, κατά την οποία διαβάζονται αποσπάσματα από τα τέσσερα Ευαγγέλια που περιγράφουν τα Πάθη του Χριστού. Οι πιστοί παραμένουν σιωπηλοί και προσευχητικοί, ενώ στο κέντρο του ναού υψώνεται ο Σταυρός με τη μορφή του Εσταυρωμένου.

Έθιμα της Μεγάλης Πέμπτης στην Ελλάδα

Η Μεγάλη Πέμπτη στην ελληνική παράδοση είναι ημέρα προετοιμασίας και συμβολισμών. Πολλά από τα έθιμα που τη συνοδεύουν έχουν βαθιές ρίζες στον χρόνο:

1. Βάψιμο των κόκκινων αυγών

Το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης βάφονται τα αυγά, κυρίως με κόκκινο χρώμα, που συμβολίζει το αίμα του Χριστού και την ελπίδα της Ανάστασης. Το πρώτο αυγό, το αποκαλούμενο «κόκκινο αυγό της Παναγίας», το φυλάνε πολλές νοικοκυρές στο εικονοστάσι για προστασία όλης της χρονιάς.

2. Ζύμωμα κουλουριών και τσουρεκιών

Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, ζυμώνεται το πασχαλινό τσουρέκι και παραδοσιακά κουλούρια, που συμβολίζουν τη χαρά της Ανάστασης που πλησιάζει. Οι μυρωδιές της μαστίχας και του μαχλεπιού γεμίζουν τα σπίτια, ακόμα και μέσα στη σοβαρότητα της ημέρας.

3. Ετοιμασία του σπιτιού και των ενδυμάτων

Τα σπίτια καθαρίζονται και ετοιμάζονται για τη μεγάλη γιορτή του Πάσχα, ενώ παραδοσιακά ραβόταν ή αγοραζόταν το «καλό ρούχο» για την Ανάσταση.

4. Παρακολούθηση των Δώδεκα Ευαγγελίων

Το βράδυ, οι εκκλησίες γεμίζουν κόσμο που στέκεται όρθιος καθ’ όλη τη διάρκεια της πολύωρης ακολουθίας. Οι γυναίκες, παλιότερα, έπαιρναν μαζί τους και λουλούδια για να στολίσουν τον Επιτάφιο μετά το τέλος της ακολουθίας.

5. Το άναμμα των κεριών σε κάθε Ευαγγέλιο

Κατά την ανάγνωση των Ευαγγελίων, πολλοί ανάβουν ένα κερί σε κάθε Ευαγγέλιο και τα παίρνουν στο σπίτι για ευλογία.

Τοπικά Έθιμα σε διάφορες γωνιές της Ελλάδας

Η Μεγάλη Πέμπτη ζει σε κάθε τόπο με το δικό της μοναδικό τρόπο:

Νάξος – "Το Στόλισμα του Σταυρού"

Μετά την ακολουθία, κορίτσια του χωριού στολίζουν τον Σταυρό με λουλούδια από την άνοιξη. Την επόμενη μέρα, αυτά τα λουλούδια χρησιμοποιούνται στον Επιτάφιο. Το έθιμο λέγεται ότι φέρνει τύχη και ευλογία.

Κέρκυρα – Το "Αυγό της Παναγίας"

Εκτός από το αυγό στο εικονοστάσι, στην Κέρκυρα φυλάσσουν και το πρώτο τσουρέκι ως ευλογία, ενώ το σπίτι λιβανίζεται ολόκληρο την ώρα που διαβάζεται το πέμπτο Ευαγγέλιο.

Ήπειρος – Το "κερί της συγχώρεσης"

Στην Ήπειρο, πολλές νοικοκυρές καίνε ειδικό κερί που φτιάχνουν μόνο τη Μεγάλη Πέμπτη για να "συγχωρέσει το σπίτι" από όσα ειπώθηκαν ή συνέβησαν μέσα στη χρονιά.

Κρήτη – Το μοιρολόι της Παναγίας

Στην Κρήτη, σε κάποιες περιοχές, οι γιαγιάδες απαγγέλλουν παλιά μοιρολόγια της Παναγίας, που περιγράφουν τον θρήνο της Μητέρας μπροστά στον Εσταυρωμένο. Ένα από τα πιο γνωστά ξεκινά με τους στίχους:
"Σήμερο μαύρος ουρανός, σήμερο μαύρη μέρα..."

Η Μεγάλη Πέμπτη στη ζωή του πιστού

Η ημέρα αυτή δεν είναι μόνο μια ανάμνηση του Μυστικού Δείπνου και της προδοσίας. Είναι μια πρόσκληση για ενδοσκόπηση, ταπείνωση και προετοιμασία για τη σταύρωση και την Ανάσταση του Κυρίου. Ο Χριστός προσφέρει τον Εαυτό Του ως τροφή και θυσία και καλεί κάθε πιστό να Τον ακολουθήσει στο μονοπάτι της αγάπης και της αυταπάρνησης.