Ναύπλιο: Παρουσίαση βιβλίου Σεβ. Μητροπολίτη Αργολίδας «Η Μεγάλη Εβδομάδα. Ανιχνεύοντας το μυστήριο του Σταυρού και της Ανάστασης»

 

Αγ. Κωνσταντίνος Ναυπλίου (10-4-2025). Παρουσίαση βιβλίου Σεβ. Μητροπολίτη Αργολίδας Νεκτάριου:
«Η Μεγάλη Εβδομάδα. Ανιχνεύοντας το μυστήριο του Σταυρού και της Ανάστασης».

 
ΤΑ ΜΑΧΑΙΡΙΑ
Ανίδεος ο Πέτρος
Τράβηξε το μαχαίρι
Κι έκοψε το αυτί του δούλου.
Κρατώντας σφιχτά το δικό μου
 
έκοψα στην αυλή του Καϊάφα το λαιμό του κόκορα.
 
Τώρα κυνηγώ τα πετεινάρια
Στα σοκάκια και τις αυλές
της Ιερουσαλήμ,
ενώ με σφαγμένο λαιμό
στη στέγη του Αρχιερέα
ο αλέκτορας διαλαλεί την άρνησή μου.
(Ε. Μάϊνας, σ. 263)
 
Περιγράφοντας τα τελούμενα των Παθών της Μ. Πέμπτης, παραθέτει το παραπάνω
ποίημα σημειώνοντας: Ο Ιησούς από τον Άννα οδηγείται στον Καϊάφα και απ’ εκεί
στο πραιτώριο. Ο ποιητής θα γράψει για την άρνηση του Πέτρου αλλά και τη δική
μας. Ίσως αυτή η άρνηση να αποτελεί τον κύριο λόγο που οδήγησε τον Ποιμενάρχη να γράψει ένα από τα σημαντικότερα πονήματα για την Μεγάλη Εβδομάδα, εξηγώντας με παρρησία και αναλυτική δεινότητα, τα βήματα, τους συμβολισμούς και το περιεχόμενο των Ημερών των Παθών, της σημαντικότερης δηλαδή περιόδου στην Εκκλησία και στην καθημερινότητα των πολιτών. Όλων των πολιτών! 

Καθώς γνωρίζουμε πολύ καλά πως οι ημέρες του Πάσχα, για πιστούς ή κατά δήλωση άθεους αποτελούν, έστω ασυνείδητα, έστω εθιμικά, μια στιγμή διαφορετικής εσωτερικής κατάστασης από την πεζή καθημερινότητα. Γι’αυτό και ο Ποιμενάρχης στην παρουσίαση του πονήματος σημείωνε με έμφαση πως το εθιμικό προηγείται του Θείου Δράματος και της σημασίας για τον άνθρωπο. Με άλλα λόγια, τα πασχαλινά ψώνια, ο ρυθμός της πασχαλινής αγοράς, τα κόκκινα αυγά, τα τσουρέκια και οι λαμπάδες, τα «νηστίσιμα» στα ουζερί και τις ταβέρνες, αποτελούν τις βασικές συνήθειες ενός εορτασμού ο οποίος λειτουργεί ως άρνηση στη δραματική πορεία των ημερών του Θείου Πάθους που θα έπρεπε να κινητοποιεί όχι την όσφρηση και τη γεύση, αλλά τη σκέψη και το συναίσθημα. 

Να γιατί σημειώνει στο πόνημά του πως συνεχίζουμε την άρνηση του Πέτρου και δηλώνουμε πως δεν έχουμε καμία σχέση με το Χριστό! 

Αποκλείεται λοιπόν όλη αυτή η «λαϊκή εθιμική τελετουργία» που την λάτρεψαν
ποιητές και συγγραφείς και χαράχτηκε μέσα μας σα να ήταν το ίδιο το Πάσχα;
 
Αντίθετα! Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα σημεία της Πασχαλινής
Προετοιμασίας αρκεί να έρχεται ως συνέχεια της συνειδητής ενατένισης και του
διαλογισμού για τη μεγάλη θυσιαστική πορεία σωτηρίας και ανεύρεσης του δρόμου
της Ζωής. Με «εθιμικό τρόπο» εκφράζεται η πορεία αυτή και μάλιστα τόσο πλούσιου που, δυστυχώς, παραμένει άγνωστος για την πλειοψηφία των ανθρώπων, κατά δήλωση πιστών και μη. Είναι ο δεύτερος λόγος της άρνησης που ωθεί τον
Μητροπολίτη Αργολίδας να συγγράψει την Μεγάλη Εβδομάδα και το τονίζει ήδη από την εισαγωγή του πονήματός του:

Αργότερα, στο αναλόγιο άρχισα να ανακαλύπτω τον υμνολογικό πλούτο της
Μ.Εβδομάδας, τις μεγάλες ποιητικές και μουσικές συνθέσεις της Μ. Εβδομάδας που
παραμένουν αξεπέραστες. Σ’ όλα αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και τα βιβλικά
κείμενα Παλαιοδιαθηκικά και Καινοδιαθηκικά, κείμενα πολύ δυνατά, που προκαλούν ρίγη συγκίνησης και σε φέρνουν μπροστά στα γεγονότα και τα πρόσωπα της εποχής εκείνης.

Είναι όμως πικρή η διαπίστωση ότι όλος αυτός ο πλούτος παραμένει άγνωστος στη
συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων Ορθοδόξων Χριστιανών. Οι περισσότεροι θα
περάσουν ν’ανάψουν ένα κερί, θα προσκυνήσουν τον Επιτάφιο, θα κοινωνήσουν έτσι για το καλό τη Μ.Πέμπτη ή το Μεγάλο Σάββατο, θα βρεθούν και στο προαύλιο του ναού στην τελετή της Ανάστασης και θα φύγουν γρήγορα μετά το «Χριστός Ανέστη» για να προλάβουν τη μαγειρίτσα. Το παν είναι να τηρηθούν τα έθιμα! Ο Σταυρωμένος και Αναστημένος Χριστός έχει μπει στο περιθώριο….

Ξεχασμένο «έθιμο» είναι και η στιγμή της εισόδου του Επιταφίου στο ναό, ότανβρίσκει κλειστή την πόρτα ο ιερέας και ακολουθεί ο διάλογος γνωστός ως «ΆρατεΠύλας». Μας το θύμισε ο Σεβ. Μητροπολίτης ως μια από τις πιο δυνατές στιγμές της τελετουργίας της Μ. Παρασκευής και αμέσως μου έφερε στο μυαλό το εξαιρετικό κείμενο του Αλεξ. Μωραϊτίδη με τον ίδιο τίτλο: Η επιτακτική κέλευσις ως και η αυθάδης ερώτησις επαναλαμβάνονται εκ τρίτου. Και τότε την τρίτην φοράν ο ιερεύς ωθών ισχυρώς διά του ποδός και των χειρών τας πύλας, αναφωνεί εν κυριαρχική δυνάμει: — Κύριος των Δυνάμεων, αυτός εστιν ο βασιλεύς της Δόξης! Και ανοίγει βασιλικώς και αυταρχικώς τας πύλας και ούτως εισέρχεται εις τον ναόν ο Επιτάφιος.

Σε 550 περίπου σελίδες, με μια πλούσια υμνολογική και λογοτεχνική τεκμηρίωση, η
Μεγάλη Εβδομάδα αποτελεί ένα σημαντικό βοήθημα για όσες/όσους θέλουν να
γνωρίσουν καλύτερα το βάθος των γεγονότων, τη δύναμη των συμβολισμών και την ομορφιά των υμνολογικών και κειμενογραφικών αποτυπώσεων της Μ.Εβδομάδας.

Πέρα από τη ιερολογική απόδοση της σημασίας των Ημερών, το βιβλίο έχει την αξία ενός απλού οδηγού εξηγώντας μέρα με τη μέρα τα τελούμενα με τρόπο κατανοητό στους αναγνώστες. Αποτελεί, κατά κάποιο τρόπο, ένα βοήθημα στην πορεία της Μεγάλης Εβδομάδας λίγο μεγαλύτερο σε εύρος από την απλή μικρούλα σύνοψη που κρατούν στα χέρια τους οι πιστοί για να παρακολουθούν το λειτουργικό των ημερών.

Το τελευταίο «Αναστάσιμο» κεφάλαιο, ο Σεβ. Μητροπολίτης Αργολίδας το αφιερώνει στον πυκνό λόγο καλλιτεχνών, συγγραφέων, φιλοσόφων και ιερωμένων. Ένα κεφάλαιο τόσο πλούσιο σε περιεχόμενο όσο και συγκινητικό από την άποψη των προσώπων που εγκαλεί στη μνήμη μας. Ξεκινά με τον Διονύση Σαββόπουλο και φτάνει στον εκλιπόντα Αρχιεπίσκοπο Τιράνων και πάσης Αλβανίας Αναστάσιο δίνοντας ευλογία, κατά τη γνωστή φράση του αείμνηστου Χρ. Γιανναρά, μια σειρά αναστάσιμων ποιημάτων. Με την ελπίδα της ανάγνωσης από όλες και όλους εύχομαι

ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ – ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ.
(Γ. Κόνδης)