Η δέσμη μέτρων για τη διεύρυνση του 2025 δείχνει πρόοδο προς την ένταξη στην ΕΕ για τους βασικούς εταίρους

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την ετήσια δέσμη μέτρων για τη διεύρυνση, παρουσιάζοντας συνολική αξιολόγηση της προόδου που σημείωσαν οι εταίροι της διεύρυνσης κατά τους τελευταίους δώδεκα μήνες.

 Η φετινή δέσμη μέτρων επιβεβαιώνει ότι η δυναμική της διεύρυνσης βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα προτεραιότητας της ΕΕ. Επιβεβαιώνει επίσης ότι η προσχώρηση νέων κρατών μελών είναι όλο και περισσότερο εφικτή.

Η διατήρηση της συνέπειας και η εφαρμογή μιας αξιοκρατικής προσέγγισης είναι καίριας σημασίας για την επιτυχή προσχώρηση στην ΕΕ. Το Μαυροβούνιο, η Αλβανία, η Ουκρανία, η Δημοκρατία της Μολδαβίας, η Σερβία, η Βόρεια Μακεδονία, η Βοσνία και Ερζεγοβίνη, το Κόσοβο, η Τουρκία και η Γεωργία συνεχίζουν την αντίστοιχη πορεία τους προς την ΕΕ. Ο ρυθμός των μεταρρυθμίσεών τους, ιδίως στους τομείς της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, επηρεάζει άμεσα την ταχύτητα της προσχώρησης. Οι εξελίξεις αυτές ωφελούν τόσο τα επίδοξα κράτη μέλη όσο και τα σημερινά κράτη μέλη της ΕΕ, προωθώντας την ευημερία, τη δημοκρατία, την ασφάλεια και τη σταθερότητα, απελευθερώνοντας παράλληλα νέες ευκαιρίες για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, όπως στρατηγικές επενδύσεις και άνοιγμα της ενιαίας αγοράς.

Η κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε: «Δεσμευόμαστε περισσότερο από ποτέ να μετατρέψουμε τη διεύρυνση της ΕΕ σε πραγματικότητα. Γιατί μια μεγαλύτερη Ένωση σημαίνει μια ισχυρότερη και με μεγαλύτερη επιρροή Ευρώπη στην παγκόσμια σκηνή. Αλλά η διεύρυνση είναι μια αξιοκρατική διαδικασία. Το πακέτο μας παρέχει συγκεκριμένες συστάσεις σε όλους τους εταίρους μας. Και σε όλους τους λέμε: Η προσχώρηση στην ΕΕ αποτελεί μοναδική προσφορά. Μια υπόσχεση ειρήνης, ευημερίας και αλληλεγγύης. Με τις σωστές μεταρρυθμίσεις και την ισχυρή πολιτική βούληση, οι εταίροι μας μπορούν να αξιοποιήσουν αυτή την ευκαιρία.»

Οι αξιολογήσεις, συνοδευόμενες από συστάσεις και καθοδήγηση σχετικά με τις μεταρρυθμιστικές προτεραιότητες, παρέχουν έναν χάρτη πορείας για τους εταίρους της διεύρυνσης προς την ένταξη στην ΕΕ. Η Επιτροπή παραμένει πλήρως προσηλωμένη στη στήριξη των μελλοντικών κρατών μελών σε αυτό το ταξίδι. Η σταδιακή ένταξη των επίδοξων μελών στην ενιαία αγορά ενισχύει τους δεσμούς με την Ένωση ήδη πριν από την προσχώρησή τους. Κατά το παρελθόν έτος σημειώθηκε σημαντική πρόοδος. Με τη διεύρυνση ως σαφή στόχο πολιτικής στην παρούσα εντολή, η Επιτροπή δεσμεύεται να διασφαλίσει τόσο την ετοιμότητα των επίδοξων μελών όσο και την ετοιμότητα της ΕΕ να τα υποδεχθεί. Για τον σκοπό αυτό, θα υποβληθεί σύντομα ανακοίνωση σχετικά με εμπεριστατωμένες επισκοπήσεις πολιτικής και μεταρρυθμίσεις.

Για να διασφαλιστεί ότι τα νέα κράτη μέλη θα συνεχίσουν να διαφυλάσσουν και να διατηρούν το ιστορικό τους όσον αφορά το κράτος δικαίου, τη δημοκρατία και τα θεμελιώδη δικαιώματα, οι μελλοντικές Συνθήκες Προσχώρησης θα πρέπει να περιλαμβάνουν ισχυρότερες διασφαλίσεις κατά της οπισθοδρόμησης σε σχέση με τις δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί κατά τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις.

Η αποτελεσματική επικοινωνία, καθώς και η αντιμετώπιση της χειραγώγησης των πληροφοριών και των παρεμβάσεων από το εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένης της παραπληροφόρησης, αποτελούν στρατηγική επιταγή.

Η Επιτροπή είναι επίσης έτοιμη να στηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών να εδραιώσουν περαιτέρω την εμπιστοσύνη του κοινού στη διαδικασία και να βοηθήσουν τη διεύρυνση να προχωρήσει με τη νομιμότητα που χρειάζεται.

Κύρια συμπεράσματα

Το Μαυροβούνιο σημείωσε σημαντική πρόοδο προς την ένταξη στην ΕΕ, κλείνοντας τέσσερα κεφάλαια διαπραγματεύσεων κατά το τελευταίο έτος. Η δέσμευση του Μαυροβουνίου να κλείσει προσωρινά περαιτέρω κεφάλαια έως το τέλος του 2025 αντικατοπτρίζει την αφοσίωσή του στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Η διατήρηση σταθερής προόδου όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις και η επιδίωξη συνεχούς ευρείας πολιτικής συναίνεσης είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη του στόχου της χώρας να ολοκληρώσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις έως το τέλος του 2026. Με την επιφύλαξη της διατήρησης του ρυθμού των μεταρρυθμίσεων, το Μαυροβούνιο βρίσκεται σε καλό δρόμο για την επίτευξη αυτού του φιλόδοξου στόχου.

Η Αλβανία έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο, με τέσσερις ομάδες που άνοιξαν κατά το τελευταίο έτος. Οι προετοιμασίες για το άνοιγμα της τελευταίας ομάδας φέτος έχουν προχωρήσει ικανοποιητικά. Έχει σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά τις θεμελιώδεις αρχές, ιδίως όσον αφορά τη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης και την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και της διαφθοράς. Απαιτούνται τώρα συνεχείς προσπάθειες για την εκπλήρωση των ενδιάμεσων κριτηρίων αξιολόγησης στο πλαίσιο των θεμελιωδών αρχών, οι οποίες θα προετοιμάσουν το έδαφος για την έναρξη του κλεισίματος των διαπραγματευτικών κεφαλαίων μόλις πραγματοποιηθούν οι αναγκαίες τομεακές μεταρρυθμίσεις. Η επίτευξη του στόχου της Αλβανίας για ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων έως το 2027 εξαρτάται από τη διατήρηση της μεταρρυθμιστικής δυναμικής και την προώθηση του πολιτικού διαλόγου χωρίς αποκλεισμούς. Με την επιφύλαξη της διατήρησης του ρυθμού των μεταρρυθμίσεων, η Αλβανία βρίσκεται σε καλό δρόμο για την επίτευξη αυτού του φιλόδοξου στόχου.

Παρά τον αδυσώπητο επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας, η Ουκρανία παραμένει σταθερά προσηλωμένη στην ενταξιακή πορεία της στην ΕΕ, έχοντας ολοκληρώσει επιτυχώς τη διαδικασία ελέγχου και προχωρώντας σε βασικές μεταρρυθμίσεις. Η Ουκρανία έχει εγκρίνει χάρτες πορείας για το κράτος δικαίου, τη δημόσια διοίκηση και τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών, καθώς και σχέδιο δράσης για τις εθνικές μειονότητες, το οποίο η Επιτροπή αξιολόγησε θετικά. Η Ουκρανία πληροί τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για το άνοιγμα συνεργατικών σχηματισμών: μία (θεμελιώδεις), έξι (εξωτερικές σχέσεις) και δύο (εσωτερική αγορά). Η Επιτροπή αναμένει από την Ουκρανία να εκπληρώσει τις προϋποθέσεις για το άνοιγμα των υπόλοιπων τριών συνεργατικών σχηματισμών και εργάζεται για να διασφαλίσει ότι το Συμβούλιο είναι σε θέση να προωθήσει το άνοιγμα όλων των συνεργατικών σχηματισμών πριν από το τέλος του έτους. Η ουκρανική κυβέρνηση έχει επισημάνει τον στόχο της να ολοκληρώσει προσωρινά τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις έως το τέλος του 2028. Η Επιτροπή έχει δεσμευτεί να στηρίξει αυτόν τον φιλόδοξο στόχο, αλλά θεωρεί ότι, για την επίτευξή του, απαιτείται επιτάχυνση του ρυθμού των μεταρρυθμίσεων, ιδίως όσον αφορά τις θεμελιώδεις αρχές, ιδίως το κράτος δικαίου.

Ενόψει των συνεχών υβριδικών απειλών και των προσπαθειών αποσταθεροποίησης της χώρας, η Μολδαβία έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στην ενταξιακή της πορεία, ολοκληρώνοντας επιτυχώς τη διαδικασία ελέγχου. Η πρώτη σύνοδος κορυφής ΕΕ-Μολδαβίας τον Ιούλιο του 2025 σηματοδότησε ένα νέο στάδιο συνεργασίας και ολοκλήρωσης. Η Μολδαβία έχει εγκρίνει χάρτες πορείας για το κράτος δικαίου, τη δημόσια διοίκηση και τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών, τους οποίους η Επιτροπή αξιολόγησε θετικά. Η εκτίμηση της Επιτροπής είναι ότι η Μολδαβία πληροί τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για το άνοιγμα συνεργατικών σχηματισμών: μία (θεμελιώδεις), έξι (εξωτερικές σχέσεις) και δύο (εσωτερική αγορά). Η Επιτροπή αναμένει από τη Μολδαβία να εκπληρώσει επίσης τις προϋποθέσεις για το άνοιγμα των υπόλοιπων τριών συνεργατικών σχηματισμών και εργάζεται για να διασφαλίσει ότι το Συμβούλιο είναι σε θέση να προωθήσει το άνοιγμα όλων των συνεργατικών σχηματισμών πριν από το τέλος του έτους. Η κυβέρνηση της Μολδαβίας έχει επισημάνει τον στόχο της να περατώσει προσωρινά τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις έως τις αρχές του 2028. Η Επιτροπή δεσμεύεται να στηρίξει αυτόν τον φιλόδοξο αλλά εφικτό στόχο, υπό την προϋπόθεση ότι η Μολδαβία θα επιταχύνει τον τρέχοντα ρυθμό των μεταρρυθμίσεων. Η διατήρηση της μεταρρυθμιστικής δυναμικής είναι ζωτικής σημασίας, η οποία ενισχύεται από την ισχυρή κοινοβουλευτική στήριξη για την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου.

Η πόλωση στη σερβική κοινωνία έχει επιδεινωθεί στο πλαίσιο των μαζικών διαδηλώσεων που λαμβάνουν χώρα σε ολόκληρη τη Σερβία από τον Νοέμβριο του 2024, αντικατοπτρίζοντας την απογοήτευση των πολιτών, μεταξύ άλλων, για τη διαφθορά και την εικαζόμενη έλλειψη λογοδοσίας και διαφάνειας, σε συνδυασμό με περιπτώσεις υπερβολικής χρήσης βίας κατά διαδηλωτών και άσκησης πίεσης στην κοινωνία των πολιτών. Αυτό έχει οδηγήσει σε ένα ολοένα και πιο δύσκολο περιβάλλον, όπου η διχαστική ρητορική έχει οδηγήσει σε σοβαρή διάβρωση της εμπιστοσύνης μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών, η οποία, με τη σειρά της, επηρεάζει τη διαδικασία προσχώρησης. Οι μεταρρυθμίσεις έχουν επιβραδυνθεί σημαντικά. Μολονότι αναγνωρίζονται ορισμένες πρόσφατες εξελίξεις, όπως η επανέναρξη της διαδικασίας επιλογής του νέου Συμβουλίου του ρυθμιστικού φορέα για τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης (REM) και η πρόοδος στη νομοθετική διαδικασία σχετικά με τον νόμο για ένα ενιαίο εκλογικό μητρώο, οι οποίες πρέπει τώρα να ολοκληρωθούν και να εφαρμοστούν, καθώς και η πρόσφατη αύξηση της ευθυγράμμισης με την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας της ΕΕ, η οποία πρέπει να συνεχιστεί, πρέπει να γίνουν περισσότερα. Η Σερβία αναμένεται να υπερβεί τη στασιμότητα στον τομέα της δικαιοσύνης και των θεμελιωδών δικαιωμάτων συνολικά και να αντιστρέψει επειγόντως την οπισθοδρόμηση όσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης και τη διάβρωση της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Η εκτίμηση της Επιτροπής από το 2021 ότι η Σερβία είχε εκπληρώσει τα κριτήρια αξιολόγησης για το άνοιγμα της ομάδας 3 (ανταγωνιστικότητα και ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς) εξακολουθεί να ισχύει.

Η Βόρεια Μακεδονία συνέχισε τις εργασίες της σχετικά με τους χάρτες πορείας για το κράτος δικαίου, τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης και τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών, καθώς και σχετικά με το σχέδιο δράσης για την προστασία των μειονοτήτων. Απαιτείται περαιτέρω ταχεία και αποφασιστική δράση όσον αφορά τα κριτήρια αξιολόγησης για το άνοιγμα, σύμφωνα με το διαπραγματευτικό πλαίσιο, με σκοπό το άνοιγμα της πρώτης ομάδας το συντομότερο δυνατόν και όταν πληρούνται οι σχετικές προϋποθέσεις. Η Βόρεια Μακεδονία θα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της για την προάσπιση του κράτους δικαίου, διασφαλίζοντας την ανεξαρτησία και την ακεραιότητα της δικαιοσύνης και ενισχύοντας την καταπολέμηση της διαφθοράς. Η χώρα πρέπει επίσης να εγκρίνει τις αναγκαίες συνταγματικές αλλαγές με σκοπό να συμπεριληφθούν στο Σύνταγμα οι πολίτες που ζουν εντός των συνόρων του κράτους και αποτελούν μέρος άλλων ανθρώπων, όπως οι Βούλγαροι, όπως περιγράφεται στα συμπεράσματα του Συμβουλίου του Ιουλίου 2022, τα οποία η χώρα δεσμεύτηκε να δρομολογήσει και να επιτύχει.

Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η πολιτική κρίση στην οντότητα της Σερβικής Δημοκρατίας και το τέλος του κυβερνώντος συνασπισμού έχουν υπονομεύσει την ενταξιακή πρόοδο στην ΕΕ, με αποτέλεσμα περιορισμένες μεταρρυθμίσεις, ιδίως όσον αφορά την προστασία των δεδομένων και τον έλεγχο των συνόρων, καθώς και την υπογραφή της συμφωνίας περί καθεστώτος του Frontex. Θετικό είναι το γεγονός ότι, τον Σεπτέμβριο του 2025, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη υπέβαλε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το θεματολόγιο μεταρρυθμίσεών της. Μετά τις πρόσφατες θεσμικές αλλαγές στην οντότητα της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχει την ευκαιρία να υλοποιήσει μεταρρυθμίσεις στην πορεία της προς την ΕΕ. Για την αποτελεσματική έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, οι αρχές πρέπει καταρχάς να οριστικοποιήσουν και να εγκρίνουν νόμους για τη δικαστική μεταρρύθμιση, σε πλήρη ευθυγράμμιση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, και να διορίσουν επικεφαλής διαπραγματευτή.

Το Κόσοβο παρέμεινε προσηλωμένο στην ευρωπαϊκή του πορεία, με υψηλό επίπεδο δημόσιας στήριξης. Η καθυστέρηση στη συγκρότηση των θεσμικών οργάνων μετά τις γενικές εκλογές του Φεβρουαρίου επιβράδυνε την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων που σχετίζονται με την ΕΕ. Η σφυρηλάτηση της διακομματικής συνεργασίας και η εκ νέου ιεράρχηση των εν λόγω μεταρρυθμίσεων είναι απαραίτητες προκειμένου το Κόσοβο να επανέλθει στην πορεία του προς την ΕΕ. Η εξομάλυνση των σχέσεων με τη Σερβία και η εφαρμογή των δεσμεύσεων στο πλαίσιο του διαλόγου εξακολουθούν να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ευρωπαϊκής προοπτικής του Κοσσυφοπεδίου. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να εκπονήσει γνώμη σχετικά με την αίτηση προσχώρησης του Κοσόβου, εφόσον ζητηθεί από το Συμβούλιο. Η Επιτροπή έχει λάβει τα πρώτα μέτρα για τη σταδιακή άρση των μέτρων κατά του Κοσόβου που εφαρμόζονται από τον Μάιο του 2025. Τα επόμενα βήματα εξακολουθούν να εξαρτώνται από τη συνεχή αποκλιμάκωση στον βορρά. Η Επιτροπή προτίθεται να άρει περαιτέρω τα μέτρα αυτά, υπό την προϋπόθεση ότι θα επιτευχθεί ομαλή μεταβίβαση της τοπικής διακυβέρνησης στον βορρά μετά τον δεύτερο γύρο των τοπικών εκλογών και ότι θα διατηρηθεί η αποκλιμάκωση.

Η Τουρκία παραμένει υποψήφια χώρα και βασικός εταίρος της ΕΕ. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου 2024, η ΕΕ έχει προωθήσει τις σχέσεις με την Τουρκία με σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο, επιδιώκοντας κοινές προτεραιότητες. Η επανέναρξη των συνομιλιών για τη διευθέτηση του Κυπριακού αποτελεί βασικό στοιχείο της συνεργασίας. Ταυτόχρονα, οι αυξανόμενες νομικές ενέργειες κατά προσωπικοτήτων και κομμάτων της αντιπολίτευσης, παράλληλα με πολλαπλές άλλες συλλήψεις, εγείρουν σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την προσήλωση της Τουρκίας στις δημοκρατικές αξίες. Ενώ ο διάλογος για το κράτος δικαίου παραμένει καίριας σημασίας για τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας, δεν έχει ακόμη αντιμετωπιστεί η επιδείνωση των δημοκρατικών προτύπων, της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης και των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία παραμένουν στάσιμες από το 2018.

Το 2024, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η διαδικασία προσχώρησης της Γεωργίας στην ΕΕ διακόπηκε εκ των πραγμάτων. Έκτοτε, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί απότομα, με σοβαρή δημοκρατική οπισθοδρόμηση που χαρακτηρίζεται από ταχεία διάβρωση του κράτους δικαίου και σοβαρούς περιορισμούς των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Αυτό περιλαμβάνει νομοθεσία που περιορίζει σοβαρά τον χώρο της κοινωνίας των πολιτών, υπονομεύει την ελευθερία της έκφρασης και του συνέρχεσθαι και παραβιάζει την αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων. Οι αρχές της Γεωργίας πρέπει να αντιστρέψουν επειγόντως τη δημοκρατική οπισθοδρόμησή τους και να καταβάλουν ολοκληρωμένες και απτές προσπάθειες για την αντιμετώπιση των εκκρεμών ανησυχιών και των βασικών μεταρρυθμίσεων που υποστηρίζονται από τη διακομματική συνεργασία και τη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, σύμφωνα με τις αξίες της ΕΕ. Μετά τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου 2024 και υπό το πρίσμα της συνεχιζόμενης οπισθοδρόμησης της Γεωργίας, η Επιτροπή θεωρεί τη Γεωργία υποψήφια χώρα μόνο κατ' όνομα. Οι αρχές της Γεωργίας πρέπει να επιδείξουν αποφασιστική δέσμευση για την αντιστροφή της πορείας και την επιστροφή στην ενταξιακή πορεία προς την ΕΕ.

Επόμενα βήματα

Εναπόκειται τώρα στο Συμβούλιο να εξετάσει τις σημερινές συστάσεις της Επιτροπής και να λάβει αποφάσεις σχετικά με τα επόμενα βήματα στη διαδικασία διεύρυνσης.